(GLO)- Cách đây gần nửa thế kỷ, xe lam 3 bánh từng là phương tiện chuyên chở phổ biến trên khắp các nẻo đường Phố núi. Giờ đây, dù không còn lưu thông nhưng phương tiện này vẫn là một phần ký ức của những người gắn bó lâu năm với vùng đất này.
Xe lam là dòng xe 3 bánh hiệu Lambretta FD (sau này là Lambro). Người dân dùng 3 chữ cái đầu của dòng xe này để gọi thành cái tên ngắn gọn, gần gũi: xe lam. Xe có một cabin nhỏ phía trước là chỗ ngồi của tài xế, phía sau là thùng xe chở khách hay chở hàng. Xe chở khách thì gắn 2 hàng ghế dọc theo thành của thùng xe; mỗi xe có thể chở được 8-10 người.
 |
| Xe lam ở TP. Pleiku năm 1966. Ảnh internet |
Ngày nay gần như rất khó gặp xe lam 3 bánh trên đường phố nhộn nhịp. Việc không còn được lưu thông bởi độ an toàn kém cộng với sự ra đời của các dòng mới, hiện đại khiến xe lam trở thành quá vãng. Năm 2002, ông Trần Văn Thành (đường Lê Hồng Phong, TP. Pleiku) mua chiếc xe lam để chở hàng ra chợ cho vợ buôn bán. Gần 20 năm qua, chiếc xe gắn với gia đình ông như một người bạn, người đồng hành thân thiết. “Năm đó, tôi mua chiếc xe này với giá 7 cây vàng. Suốt gần 20 năm trời, 3 đứa con của tôi lớn lên, ăn học đều nhờ nó. Cả nhà đều quý chiếc xe nên quyết không bán mà để làm kỷ niệm”-ông Thành chia sẻ. Mỗi ngày, ông đều dành thời gian chăm chút, sửa sang chiếc xe như một thói quen khó bỏ.
Bằng cách khác, ông Nguyễn Quang Hiền (TP. Pleiku) lưu giữ xe lam qua những tấm ảnh mà ông sưu tầm được. Có đến khoảng 500 tấm có bóng dáng chiếc xe lam. Xe lam đậu trên tuyến phố Hoàng Diệu (đường Hùng Vương bây giờ), xe lam chở khách ra tham quan Biển Hồ nước, xe lam làm xe cấp cứu của bệnh viện… Nhiều góc phố, con đường, sân nhà... đều thấp thoáng hình ảnh loại phương tiện này. Ông Hiền kể, khoảng năm 1964, trên địa bàn Pleiku đã có khoảng 40 chiếc xe lam. Bến xe nhỏ trên đường Trần Phú hiện nay chính là Bến xe liên tỉnh và cũng là bến xe lam ngày ấy. Xe lam chạy theo các tuyến cố định từ Bến xe liên tỉnh đến Quân đoàn 3 bây giờ (đường Lê Duẩn); từ ngã ba Diệp Kính (đường Lê Lợi) đi Biển Hồ nước hoặc Biển Hồ chè hay lên chợ Mới (Trung tâm Thương mại hiện nay). Ngoài ra còn có tuyến liên huyện từ Pleiku đến Thanh An (nay thuộc xã Thăng Hưng, huyện Chư Prông). “Khi đó, hầu hết mọi người đều di chuyển bằng xe lam bởi vừa rẻ, vừa thuận tiện. Xe lam nhỏ nên ngóc ngách nào cũng đi được. Ngày đó, Phố núi cũng chưa rộng rãi như bây giờ, đi vài vòng đã về chỗ cũ nên xe lam rất được chuộng. Từ công nhân đồn điền, học sinh, người dân đến du khách đều đi lại bằng phương tiện này”-ông Hiền cho hay.
Trong ký ức của anh Đỗ Thế Vinh (TP. Pleiku), những chuyến xe lam là cả bầu trời kỷ niệm tuổi thơ. Anh Vinh nhớ lại: “Những năm 80 của thế kỷ trước, đời sống còn rất vất vả, trẻ con chúng tôi sáng đi học, chiều về phụ cha mẹ buôn bán ở bến xe lam. Đứa thì bán cà rem, đứa bán thuốc lá, tôi thì bán bánh dừa. Cứ lang thang trong bến mời khách đang đợi xe mua hàng. Rồi khi Tết đến, lũ chúng tôi theo xe lam đến đồi thông Đak Đoa, Biển Hồ. Có khi đang lên dốc, xe yếu quá không đi nổi, một vài người khách phải xuống đẩy phụ tài xế. Bây giờ, mỗi lần thấy bóng dáng xe lam, những kỷ niệm thân thương ấy tự nhiên lại ùa về...”.
PHƯƠNG LINH
