(GLO)- Đà Lạt có độ cao 1.500 m so với mực nước biển, địa hình đồi dốc, được người Pháp chú ý từ cuối thế kỷ XIX nhưng phải đến năm 1906, thị trưởng đầu tiên của thành phố là Paul Champoudry mới thiết lập đồ án tổng quát kèm theo dự án chỉnh trang và phân lô cho thành phố tương lai. Đà Lạt là đô thị duy nhất ở Việt Nam được quy hoạch bài bản ngay khi hình thành.
Điểm đặc biệt trong quy hoạch Đà Lạt là các nhà thiết kế luôn quan tâm đến cảnh quan và bố cục phù hợp với điều kiện tự nhiên của địa phương và điều kiện sinh hoạt của cư dân. Nói cách khác, kiến trúc của Đà Lạt biết dựa vào môi trường thiên nhiên hiện hữu, nhẹ nhàng nép mình vào khung cảnh chung, gắn kết với mặt đất, địa hình xây dựng và khu vực xung quanh. Từ trên cao nhìn xuống, thành phố có những ngọn đồi nhấp nhô, những nóc nhà lô nhô trông thật đẹp và đặc sắc.
 |
| Ảnh internet |
Thành phố Pleiku có độ cao và địa hình khá tương đồng với Đà Lạt. Mấy năm gần đây, nhiều công trình kiến trúc quy mô được xây dựng đã nâng thành phố lên một tầm cao mới. Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, trái ngược với Đà Lạt, ưu thế về địa hình và không gian của Pleiku đã bị phá vỡ. Những ngọn đồi nhấp nhô ở khu vực đường Cách Mạng Tháng Tám, Công viên Diên Hồng, khu Trà Đa, đường Nguyễn Văn Cừ, đường Tôn Thất Tùng… lẽ ra khi xây dựng nhà ở phải dựa vào địa hình để thiết kế thì người ta lại san ủi cho bằng phẳng, nhà xây xong lọt thỏm vào vách đồi cứ như ở trong đường hầm.
Đã vậy, kiểu dáng cũng không thống nhất, chỗ này nhà Thái, chỗ kia nhà ống, chỗ lại như nhà thờ đạo Hồi với các hình khối chóp nhọn chĩa thẳng lên trời. Các khoảng trống dọc đường phố thì bị lấn chiếm làm nơi buôn bán, dán biển quảng cáo gây mất mỹ quan đô thị, trong khi đó ở Đà Lạt, người ta trồng kín các loại hoa dọc đường đi. Cây trồng đường phố Pleiku cũng không thống nhất, có nơi trồng cả bàng, hoa sữa là những loài cây hoàn toàn không phù hợp với không gian Phố núi.
Nhiều nhà kiến trúc tâm huyết cho biết, lẽ ra Pleiku nên khai thác bản sắc đặc thù của địa phương trong kiến trúc, quy hoạch, xây dựng nhà ở theo mô hình nhà vườn ở khu ngoại vi và đặc biệt là các ngôi làng đồng bào dân tộc thiểu số nằm trong thành phố như: Pleiku Roh, làng Kép, làng Ngó… Lấy Nhà Thiếu nhi tỉnh hoặc trụ sở Tỉnh ủy làm trung tâm, từ đó thiết kế vành đai bao quanh sao cho hài hòa về độ cao và quy mô xây dựng các công trình. Cùng với việc trồng lại cây thông trên các tuyến phố, một điều đáng mừng là mới đây, thành phố đã triển khai cải tạo, nâng cấp suối Hội Phú với nhiều công trình gắn kết như bờ kè, khu dân cư… tạo nên cảnh quan đẹp, cùng với Công viên Diên Hồng, Quảng trường Đại Đoàn Kết hình thành không gian cao nguyên xanh.
Tuy đã muộn, song để Pleiku tiến lên đô thị loại I thì thời gian vẫn còn kịp cho các cơ quan có trách nhiệm nghiên cứu chỉnh sửa những nét lỗi, những điều “không giống ai” trong kiến trúc nơi đây nhằm bảo vệ và khai thác những nét riêng của thành phố như sương mù, buôn làng, đồi bát úp, đường phố dốc. Từ đó tôn lên vẻ đẹp của đô thị Pleiku, nơi mà nhiều thế hệ người dân dẫu có đi đâu xa vẫn luôn tự hào.
Thanh Phong
